Intemperie

A política pode estar feita de sensacións, pero non parece sentimental. Hai unha pequena fenda nisto porque os galegos sempre pensamos que o sentimental é o contrario ao económico, pero eu vexo a moita xente sentimentalmente aferrada aos cartos. Esta mesma físgoa aparece tamén nas clases políticas porque hai moita xente que cre que a …

Accidente

Tivemos un accidente coas maletas. Para mellor dicir as maletas tiveron un accidente soas e quedaron colgando en algún interregno aeroportuario. Somos europeos sen mochila. Quedamos afectados nas comodidades domésticas. Pero quen protesta no medio de tanta falta. Buscamos aprovisionarnos e aínda que soa expedicionario non é máis que buscar o mercado e repoñer o …

Chegar ata aquí

Níxer padece unha seca e moitas desigualdades. A seca non é deste ano. Desque comezou o milenio, a situación do país foi empeorando con dous momentos de inflexión. O primeiro deles foi no 2003, cunha seca acentuada que reduciu as colleitas de cereal que forman a base dunha economía sen recursos. Un ano despois, unha …

Os últimos dos últimos

De cando en vez hai que declararse insubmisos dos premios. Dos que se dan, dos que se reciben. Tamén habería que declararse insubmisos de protestar contra os premios cando non se ganan e de sentirse profundamente emocionado cando se reciben. Os premios, como os inquéritos para a clase política, deberían ser tratados desde esa media distancia na que nin entrega total nin desprezo. Pasamos por riba dos Oscar, dos Mestre Mateo e chantamos a bandeira nese lugar onde seica xa só quedan os últimos de nós. Non é un museo.

Tarecos

Somos unha especie obstinada en ignorar a nosa condición animal. A pesar de todas as demostracións continuadas de crueldade, fereza ou indiferenza con tanto mal como deixamos solto cada día que poñemos pé a terra ao espertar do sono. Ignoramos a condición animal como quen non quere ver o lado escuro da lúa, como quen decide que o metro só pode ser utilizado en superficies concretas. Ignoramos as marcas de sangue que levamos nas mans como algunhas empresas esquecen que unha parte do diñeiro que reciben proceden de orzamentos públicos que desacreditan por sistema. Como na prestidixitación: fan que miremos a man que non é.

Cidade

Miguel Mosquera recapitula Ourense en Ourense. Entre 1980 e 2022, cifras pares para unha situación impar. Estrea a sala Dodo Dadá a partir do 3 de marzo 2023 co dobre sentido do arquivo e revelación.

Contra os elementos

Case sempre chove. Como se a celebración fose contra os elementos. Pero chova ou calquera outra cousa hai que saír. Hai que vestirse e quentar o leite ou quentar o leite e vestirse. Hai que baixar e desacomodar o gando e habería que munguir se houbese que. Hai que deixar a pota ao lume, pero …

Bos e xenerosos

Hai que medirse: piden os narcisistas mentres nos fan un traxe. Hai que medirse: con esa obsesión estraña pola comparativa. Sabendo que midan o que midan sempre se miden a si mesmos e sempre saen gañando. O retrato é o xénero por excelencia do presente. Pero non as aventuras psicolóxicas que lles advertían a Goya, …

Política de sabores

Mesmo persoas verdadeiramente instruídas andan marabilladas polos gobernos de esquerdas. Certamente é marabilla un goberno de esquerdas porque gobernos de esquerdas houbo ben poucos na historia. Sobre todo da esquerda teórica. A esquerda política ten como marco xeral a idea de que gobernar é de dereitas, como mandar, e cando se poñen a facer o …

Heroes monte por medio

Sempre estamos no medio do monte. Levamos con nós a idea de que o monte é un lugar ermo e aceptamos a teoría con toda a seriedade da consecuencia, como aceptamos que monte é o contrario a casa. O monte, dinnos, é outra cousa e por iso alguén vai plantando eucaliptos en ringleira como un …

Merda aquí e acolá

Sobrevive en Polonia un dito que fala da “miseria dos galegos”. Explica a máis arrastrada das fames e ten orixe nos comedores de patacas que no século XIX non conseguiron sobrevivir cun menú tan escaso en proteínas. Ten mérito a persistencia do refrán e da súa imaxe porque, desde esa famaza, Polonia padeceu dúas guerras …

Iso que vai con nós

Se abandonamos o dramatismo veremos que somos todos máis ou menos iguais, que somos  máis iguais que diferentes. Aínda que algúns presuman moito sen motivo. Hai quen arrastra as  pernas e hai quen leva ás costas as horas extras. Hai quen leva o peso da súa franqueza e hai  quen leva a máscara con todo …

14 de febreiro

Todos os anos o mesmo. Étude Tristesse de Chopin o día enteiro para conmemorar o amor. Cada 14 como se a sala familiar fose un salón parisino de mobles sólidos pero elegantes. Padecía sen devoción a torpeza identificativa do marido. Ata o 13 último. Tomou o disco compacto do músico polaco interpretado por un mallorquino, partiuno nun …

9 | Facebook era isto

Pregunta secreta: Quién vive en la piña debajo del mar. Respuesta: Alcalde esponja.Traballo no concello, estou máis interesado nas mulleres que nos homes, estudei en Ourense. E fotos, agora debería meter fotos. Valerá a dos carteis. Que andas a pensar. Dan por feito que penso algo e quizais aquí debería poñer: busco cantante famoso ou cámbianse licencias por …

Distancia interior

Finalmente, a rúa. É ancha, desordenada de formas, dominada pola cor da arxila, con algunhas árbores, rótulos descolocados, un cruce ao fondo e alumnas en uniforme azulado. Miran con curiosidade un grupo máis ben exótico para elas e que aínda non entende a potencia do sol. O que haxa de intimidante no seu xeito de …

Clases de amor no tempo da parodia

Tiña outro título, pero dan bastante preguiza as obviedades. Deberiamos ser racionais e, sendo racionais, teriamos que pensar que a pandemia pasará pero a parodia non. Deberiamos ser racionais, pero quizais somos incapaces de superar o noso instinto animal e só podemos racionalizar ata ese punto no que desaparece a voz que nos aconsella dentro …

8 | Quen ten o micro ten o poder

O alcalde preguntou que facer agora con Lucía do Incio. O concelleiro contestou: con patacas. Pero o alcalde é un tipo documentado e xa tiña unha organización mental para o problema: a tele dixo que era o  primeiro artista galego que representaba a España en Eurovisión, pero quen lle fai caso á tele. O primeiro foi …

Néboa de guerra

Os peixes non saben da néboa. Nin sequera saben moito deles mesmos. Os peixes están bloqueados na súa circunstancia, teñen un hardware limitado e un software anticuado. Non ven a néboa e, de vela nalgunha ocasión, non terían memoria para recoñecela. Os peixes teñen algo de votante galego. Existe unha néboa de vida como existe a néboa de guerra …

Décimo Piso

Collía o xornal por detrás, como a traizón e, despois de revisar a última páxina, atacaba a portada por ver se aparecían Nixon ou Mao Tse Tung. Era unha táctica de cociña probe ou confiada en exceso nas virtudes da proteína: volta e volta. O contratista fiaba a súa dieta a cinco alimentos básicos: leite …

Desaparición nos parques

Na rotonda dos datos aparece o resultado dese cruzamento entre pobreza e nacementos: o 14% dos nenos nacidos en Níxer non verán o mundo como adultos.  As cifras porcentuais non sempre son contundentes. Cambiemos o foco polas absolutas. 14 de cada 100 nenos que nacen en Níxer morrerán de pura fame. Serán vítimas dun crime sen …

O factor humano

The Last of Us vai estrearse en televisón e, por recapitular algo, xúntanse aquí dous textos sobre as dúas edicións do videoxogo que deron lugar á serie de HBO. Hai sete anos entre eles e outros dez máis entre o último a estrea. Agora comprobaremos se é verdade que videoxogos e cine van chegar a encontrarse.

Chaqueta metálica

En Galicia, a loita é contra o clima. Sempre foi contra os elementos ingobernables que, de tanto selo, acaban por gobernarnos. En Galicia, o imperativo kantiano é a autoprotección e, coma nas guerras, todo vale. En Galicia, o estado do benestar é non mollarse. En Galicia, a loita é contra o clima, pero non por …

Casamos!

-Veña, cona, que podía ser brincadeira! Como non ían casar Rosalía de Castro e Agustín Sixto Seco? Ela era maior que el, claro. Pero esa é a graza. E, ademais, que ela era filla dun crego, e non tiña pedigrí nin nada, iso en Santiago está mal visto, pero aquí é unha chiscadela interclasista. Pode …

Antes da humidade

Se reparas na decoración mínimal do Panteón de Galegos Ilustres, terás que pensar que o recibimento que se lle deron aos restos mortais de Alfonso Daniel Rodríguez Castelao cando regresaron de Buenos Aires foi sobreactuado. Coa sobreactuación dos conversos. Coa marca de fábrica de saber que o problema non era o po que quedara do …

Pantasma ou po

Era todo moi incómodo. E frío. E quedaba todo colocado no lugar que podía estar. Sen a opinión diletante de: queda mellor contra a outra parede. Era todo como podía ser e non hai verniz vintage que consiga disimular que moitas daquelas decisións non eran propias. Eran o resultado dunha suma de descartes. Máis que …

Con propiedade

Lolo apareceu un día polo barrio sinalando o ceo con xesto de elegancia esaxerada, como se tivese estudiado nun colexio de curas e se lle quedaran os aires do director. Lolo, para nós, era un pouco lelo. Como moito, parecíanos gracioso ou curioso ou raro. Ou simplemente distinto.  Despois de tres días de nos rondar …

Igualdade da infancia

Se as mulleres paren moito ten que haber nenos. Hai barullo de colexio ao outro lado do muro e o rebumbio que chega parécese a todos os rebumbios que lle chegan á xente que vive preto dun colexio. Poderiamos descargar todos os tópicos sobre os nenos, sobre o pasado e sobre o porvir –que palabra-. …

Como se perdeu a loita de clases

Debeu ser a mediados dos 80 cando alguén con cartos, fama emprendedora e algo tacaño co pago das horas extras, sentenciaba polos platós de televisión que o proletariado estaba finiquitado. Quería dicir a clase social, pero naqueles anos as ombreiras das americanas estaban tan altas que facían confusa a distinción entre pensamento e linguaxe. Quería dicir que o asunto do proletariado non tiña sentido, quizais máis: estaba pasado de moda. Out of time.

Asimetría

O valor das sociedades non é igual á suma do valor dos seus individuos. E desde Hari Seldon en adiante está demostrado literariamente que é máis predecible o comportamento colectivo que o particular. Seldon explicou que é máis predicible o colectivo que o persoal e por iso podes pensar que a Pedro Sánchez lle quedan …

Galiza, Galicia, Galicia negra

Galicia é unha nación sen estado de ánimo. Ten dous nomes, ningunha unanimidade real e unha tendencia suicida a encontrar as súas razóns de ser no pasado. De cando en vez, asáltase a si propia por algún motivo simbólico que deriva en argumento identitario, levántase a poeira e queda a idea de que somos capaces de rebelarnos contra os sinais pero non contra a realidade. Poñémoslle moitas ganas ao simbólico. A realidade é outra batalla.

Hormonas contra neuronas (Platero e máis eu)

Pepe Platero tivo fama de “repunante”, que pode ser unha fama cariñosa ou distanciada segundo quen pronuncie a tal palabra. En ningún caso é difamante e, quizais, poida ser entendida como a versión dialéctica de ser rabudo. Platero cardou moita lá e papou unha parte da fama de ter traballado moitos anos no xornalismo de …

Mística diaria

Mentres decido en que normativa debería escribir, decátome de que o século XX deixou moitas guerras e poucas paces. Algunhas das paces que deixou teñen que ver cos Beatles e con esa inusual historia de facer o amor en contra da guerra. Se as cousas nas que cría George Harrison (Liverpool, 1943-Los  Angeles 29-11-2001) son …

A moqueta da cultura (2018)

Nas primeiras edicións do Culturgal non había moqueta. Baixo os pés dos visitantes estaba o cemento do pazo e esta perspectiva de horizontalidade e falta de postureo, esa perspectiva tan galega de que o cemento é o arranxo de tantos problemas do país, tiña consecuencias inesperadas: rebaixaba a temperatura do ambiente. O cemento é así: quita a auga dos camiños, pero non é moi confortable nos interiores.

Revolver en Revolver (pronunciado Revólver)

É verdade: Apple Corps espreme o catálogo de The Beatles ata un nivel que, por veces, parece excesivo. Novas mesturas cada catro anos e estas edicións obrigadas a descubrir algo novidoso na discografía máis coñecida do planeta. Pero hai unha máxima que veu funcionando até o de agora: na música popular The Beatles son o canon e quedaron sos no seu nivel. A pregunta ben pode ser cantos grupos na historia soportarían este grao de atención? Agora toca Revolver que probablemente é o disco máis sorprendente do cuarteto.

Ninguén será salvado

Mentres dura a canción van subindo as preguntas como outra forma de afirmación. Despois dunha crise sanitaria virá outra crise económica e os maniqueísmos misericordiosos do capital desaparecerán do horizonte das explicacións. E a relativa piedade para xente que morre de ter un virus xa non contará para a xente que morra por non ter …

Ritmo de vida

Hai agora seis anos que marchou Narf. (15 de novembro de 2016). Unha lembranza mínima e unha canción. Narf estaba libre de pecado. Musicalmente. O resto non é cousa miña. Narf estaba libre de pecado porque de cando en vez marchaba  e case non nos dabamos conta. E logo volvía e case tiñamos que preguntarlle …

Sen memoria non nos queda paraíso

En Muros xa non hai paraíso. Agora hai un supermercado. Fomos cambiando as salas de festa por tendas e o mesmo temos que entender que cambiamos un modelo de ocio de tocarse por un de gastar. Ese é o punto de partida para a última obra de Chévere, Eroski Paraíso. Que, como todo nestes días, sucede …

Chévere rememoriza

Chévere rememoriza e nós atendemos. Rememoriza e a parodia foi cara a eles, porque non hai mellor xeito de explicar o mundo que como unha parodia que só admite humor desesperado. O humor é deles, pero a desesperación xa sabedes a quen lle corresponde. Quizais o tempo non exista. Pode que sexa unha dimensión manipulable. …

Así que pasaron trinta anos

Hai cinco anos Chévere cumpría trinta. Agora van polos trinta e cinco e entre exposicións, desembarcos, libros, películas e que o mal non acouga non dan feito a documentar a realidade que tanto se disimula. Fagamos memoria da memoria.

Gore Tex

Buonarroti e Shakespeare rondaron explicar este instante no que o relativo contacta co absoluto. Aludiron a ese intre no que a forza superior deixa escapar algo da súa enerxía en favor de quen é devoto. Os dous deambularon o asunto do traspaso  da potencia, aínda tendo en conta que ningún tivo experiencias forzadas co sistema …

7 | Casa por casa

Cando rapaz, o seu pai moito se burlaba dos que tiñan por oficio andar casa por casa vendendo cousas. Non lle parecía un traballo respectable. Avón chama. Pero estamos en campaña e toca porta por porta. O alcalde decide o reparto de terras, escolle os que sabe que son dos del e para o resto, …

Pensar demasiado

Penso que era Kundera quen facía apoloxía do xesto. Falo de memoria pouco selectiva porque non o lin tanto. Penso que falaba dos acenos como un marco espacial que permanece e que nós, non sendo mansos, deberiamos mover a base de sachos. Penso que era Kundera quen facía unha interpretación sideral deses acenos que son …

No peto dunha americana

Un día gardei un libro de Cortázar no peto inferior dunha americana. A americana non viñera de lugar ningún de América. Atravesara o océano Índico nun barco con nome estranxeiro, coas solapas como ollos vietnamitas. O libro acomodou alegremente o seu anguloso carácter entre un bolígrafo, dúas facturas impagadas que un señor con bigote cravara …

Perralleirismo continuado (redux)

Continuamos para bingo. Segunda oportunidade para o perralleirismo. O humor parece sempre o mesmo, pero a culpa é nosa por non cambiar. Sempre estamos ao lonxe. Máis iguais que parecidos Sempre ao lonxeSala Nasa21 de setembro de 2006 A nova montaxe de Mofa e Befa é unha obra de tese. A tese é que somos …

Perralleirismo continuado (reload)

O Fiot de Carballo declarou o ano Mofa e Befa aproveitando que xa pasaron trinta desque comezou o perralleirismo a dar leccións ambulantes. Anda a cultura galega recapitulando e, segundo en que bairros, algo nostálxica ou quizais melancólica de todo o que puido ser e foi o que foi. Para non contribuir a ese estado …

Comer co parte

Poño o xantar na mesa ao tempo que prendo o televisor e o mundo ofréceme o seu catálogo cotián de crueldade, malicia, frivolidade e deporte sobre a empanada de atún e un pouco de polo requentado. Vai todo por xunto e aínda teño que ir tomando a molestia de categorizar cada parte antes de decidir …

Datos de vida, datos de morte

As estatísticas son claras con Níxer: é o último país do mundo en riqueza. Expresado así é un sarcasmo. En realidade é o primeiro en pobreza. Segundo as organizacións internacionais, Níxer é o país máis pobre do planeta. Máis pobre incluso que o barrio máis deprimido de Harlem. Pero menos violento. Segundo os datos económicos …

A marquesina de Griñón

Hai tantas cousas das que asustarse que o que asusta é que a xente non estea asustada. Hai tantas cousas das que asustarse que quizais prefiramos mirar a outro lado e reparar na infidelidade dunha parella á que se lle faltaba algo non eran cartos, nin atencións, nin micrófonos e quizais tampouco un tipo de intelixencia relacionada coas comenencias de clase. Os ricos tamén sofren. O que non teño claro é por que hai que terlles lástima. Poñer un filtro a todo. Como para non decatarse.

Almorzo con manteiga

A mesa está disposta. Ten de todo, incluso manteiga. É un almorzo continental. Poderiamos entender que este é territorio diplomático, como unha excepción. Recibimos trato de turistas e a un turista non se lle perturba a ignorancia. Ese trato preferente é case inexorable. A primeira condición do viaxeiro é o seu carácter temporal. En África …

Teoría do botón nuclear

O asunto está así: mentres debatemos o próximo inverno dos descontentos, mentres centramos a atención na cesta de produtos básicos tentando corrixir problemas en destino cando deberían corrixirse en orixe, alguén abre a Wikipedia (que segue pedindo aportacións para o saber común) e encontra que hai nove países no mundo con armamento nuclear. Que no mundo hai nove maletíns con nove botóns como nove portas a un final con apocalipse. A diferenza agora é que un deses nove acaba de advertir que para que as armas sirvan para algo hai que estar disposto a usalas.

República independente do estilo

Decidiron humanizar a contorna. Para tirar da vista tanta chapa industrial que xa debería ser substituída por materiais nobres. Para entreterse ou para que Godot fose menos infeliz se lle tocase esperar aí. E para reciclar. Si, para reciclar. Porque o cadro segue cumprindo a súa función e o espazo, obviamente, necesitaba melloras. A diferenza …

RVB contra o universo mundo

Sempre quería ter unhas palabras co mundo. Pero o mundo tiña certa manía de esquivalo. Entón subíase a uns cachos de madeira cravada, unhas veces con nariz de pallaso e outras non, e o mesmo falaba co apóstolo que co universo. Non recordo que prometera nunca ser amable, pero si era bastante de tratar a …

O home que escribiu aquí

A estas alturas do século XXI non sei se o que procede é preguntarnos como é a obra de Roberto Vidal Bolaño, como foi a súa evolución, cales foron os rastros que deixou, canto de artístico ou canto de práctico houbo nas súas decisións ou cantas das súas circunstancias vitais foron determinantes en facer unhas escollas ou outras. Quizais o procedente en setembro de 2022 sexa facernos a mesma pregunta que nos faría el: que fixemos nós. Que fixemos nós nos últimos vinte anos en xeral e que fixemos nós nestes vinte anos coa obra de Roberto Vidal Bolaño en particular. Estou seguro de que hai un verbo que resumiría unha gran parte das respostas e, aínda sendo verdade, non deixaría de ser escapista: resistir. Resistir, resistimos todos e estamos aquí, aínda que este aquí non tería nada conforme a RBV.

Días de furgoneta

Roberto Vidal Bolaño non é un escritor chileno. En setembro de 2022 cúmprense 20 anos da súa morte que, de xeito evidente, foi temprana. Tiña 52 anos e unha amplísima e variada carreira como autor teatral, director, actor de teatro e cine, como crítico de cine adiantado, como axitador de maiorías e un peso definitivo no feito de que o teatro galego pasase de ser unha dedicación máis ou menos excéntrica a un exercicio profesional, esixente e esixible. As dimensións de Vidal Bolaño (Santiago de Compostela 1950-2002), que nunca publicou en Anagrama, eran grandes no físico e no literario. Pero os autores teatrais están máis pendentes do día a día dos seus personaxes (e de dar de comer aos intérpretes) que do arquivo das súas obras literarias. Deste xeito dáse o suxestivo paradoxo de que sendo Vidal Bolaño un dos escritores con máis obra e cunha obra argumentalmente máis variada, máis contemporánea, máis participativa, con todo, e malia o moito que escribiu, ténselle en menos en conta que se fose un narrador con menos de catro novelas.

O escritor que retratou a Galicia do século XX

Roberto Vidal Bolaño quixo que Galicia tivese un teatro propio que manexase argumentos propios. Definiu unha maneira de escribir para a escena e a súa decisión foi decisiva para a posta en marcha do teatro profesional galego. Había un teatro por inventar e alguén tiña que poñerse a facelo. Foi Roberto Vidal Bolaño quen se puxo a artellar un teatro galego autosuficiente, capaz de explicarse a si mesmo mentres explicaba o país ao que pertencía. Un teatro interesado en conseguir maiorías e conectar as linguaxes que estaban por vir coas que sobreviviran aos anos da represión. RVB foi un home práctico e un dramaturgo multitarefa. Foi precoz e serio, discutidor e irónico. Converteu unha dedicación nun oficio, pero non foi maxia nin potencia sindical: foi teimosía e habilidade.

O teatro galego é conservador cos dramaturgos

Para Roberto Vidal Bolaño, Saxo tenor foi un cambio de rumbo estético e argumental. Con esta peza, Vidal Bolaño entrou nos arrabaldes, no vida suburbana e o que, seguramente é máis importante, noutra forma de ver os individuos, moito máis relacionados coa súa circunstancia e moito menos capaces de se facer cargo do seu destino. A pesar de ser o dramaturgo que con máis regularidade estrea en Galicia, case sempre coa súa compañía, Bolaño considera que o teatro galego restrinxe cada ano o labor dos autores, dos novos e dos vellos, e que nesa decisión hai unha mestura de circunstancias, dende o conservadurismo á ignorancia. Saxo tenor foi un punto de inflexión no teatro galego. En moitos sentidos, foi unha inauguración que non tivo continuidade. O texto desa montaxe, sen embargo, sobreviviu como un referente dramatúrxico.

Smith & Cía (Conto inxenuo)

Antes, quen tiña cabalos era rico. Quen tiña vacas era rico. E tamén era rico quen tiña árbores ou prados ou máquinas ou casas de pedra. Pero un día os ricos, cansos de tantas trafegas coas cousas, decidiron que non querían manchar as mans nas releas de obxectos, pensaron en dar con algo para intercambiar …

Rebeca e as nubes

Rebeca pintou as nubes corre correndo porque acababa o verán e o sol aínda estaba espido. Mirounas pasar como ovellas distraídas pacendo herba aquí ou acolá. A máis cativa de todas, vermella polo esforzo de seguir o rabaño, parou a mirar para a nena e pareceulle tan pequena coma ela. Rebeca deu logo cun coro …

A morte crónica

A situación de Níxer é malísima. Dito así é inxenuo e obvio. O malo das obviedades é ter que repetilas e que o mundo as escoite como tal e ao tempo negue a maior: a situación de África é malísima, vale, xa o sabemos. Na última parte da frase péchase un dos grandes cinismos de occidente. A …

Sombras nada máis

Sabes o chiste?  Hai moita xente fusilable entre os que esixen a legalización do fusilamento. Así cho digo, con esta pose de contar un chiste, que todo o mundo quere facer pasar por verdade calquera asunto que non chega a primeira frase dun chiste. Medias verdades, como moito, e aínda queren que os entendamos. Pero só …

Semper fidelis

Debe ser un costume do exército ianqui facer un baile de gala antes de marchar á guerra. Xa o recordaba da época de Fort Apache. Facíao, supuña, para que recibir a nova de marchar tivese suficiente solemnidade ou, tamén, para que algún oficial puidese lucir circunstancia digna ao pronunciar que o rexemento sairía ao amencer. …

O colapso que seremos

Un colapso non é un accidente. É un proceso con mal fin. Un proceso que acaba mal pese a que polo camiño todo o mundo saiba que vai acabar mal. En moitos sentidos, un colapso é o resultado de non querer entender correctamente os síntomas. Os electorais, os económicos, os políticos. L’Effondrement (O Colapso) é unha serie sobre …

Terceiras, cuartas, quintas, sextas…

E ti onde vives: na realidade ou na ficción? Esteas onde esteas pasan cousas similares: unha case permanente manipulación do discurso para que a condición universal de espectador que é ser cidadán poida sentirse tranquilo e sorprendido. Incluso sorprendido da súa propia tranquilidade.

6 | Nin virtual nin dos outros

-O Facebook, que vén sendo?-Unha web para cotillas.-E por que non lle preguntas ao alcalde?-Porque vai responder o mesmo ca ti. Pero ti es o de cultura, deberías saber.-Pois claro que sei. Estamos traballando niso. Esta semana vai estar un Facebook espectacular.-Mellor que o de Rajoy?-Non fai falta que o poñas, pero por suposto que …

Inmunidade de rabaño

Hai moitos días que somos un candor atado a unha reliquia do progreso. E non distinguimos se a corda que levamos no pescozo é condena ou liberación. Cando novos escoitamos as promesas dos pisos de tres cuartos, pero en lugar de recibir as chaves en man déronnos unha espátula para quitarlle a ferruxe á formigoneira. …

O teatro é a vida concentrada

Peter Brook (1925-2022) visitou Santiago de Compostela en 1998 como protagonista da primeira edición do Festival Millenium. Dúas obras súas formaron parte da programación, Je suis un phénomène e Oh les beaux jours. Brook explicou unha e outra vez o que consideraba teatro e o festival levou aos espectadores a un pechado cine Capitol que para o director parecía ter a vantaxe de estar moi próximo da ruína. A semana pasada (2 de xullo de 2022) morreu Brook e desde 1998 volveron unha entrevista, dúas críticas e unha conclusión. A entrevista e as críticas dos seus dous espectáculos en Santiago seguen aquí. A conclusión é que pese ao prestixio, o recoñecemento, a intelixencia e mesmo o éxito de Brook, o teatro non lle fixo caso.

Madrugada chegou

Presentou batalla toda a noite e non a deu por perdida. Desque entrara, encontrándose tan a disgusto. Percorrendo o campo arriba e abaixo a pesar de xogar fóra da casa. Pasaba pola beira dos grupos buscando caras, tentando encontrar unha ollada que devolvese certa amabilidade. Era unha operación de tanteo delicada, rápida, inapelable. Pasaba camiñando …

Xogo de pastiches

Non perdín demasiado tempo lendo a George R.R. Martin nin sequera para comprobar a idea de que o pastiche é o xénero por excelencia da contemporaneidade. Desta contemporaneidade en concreto.

Tensión laboral non resolta

Toda a tensión laboral que tan claramente se percibe na fotografía non procede dun histórico conflito coa patronal, do incumprimento da normativa de riscos laborais ou de que ese teléfono, fillo dunha década de elementos fixos, soe ininterrumpidamente como un martelo que peta desde o pasado. A tensión laboral que paira sobre a reconversión dun …

Historias dun home que contaba historias

Xabier P. Docampo desapareceunos a semana pasada. A memoria devólvenos a súa actitude de contador de todas as historias e dese humor que servía para baixar os santos e subir a xente. (Hai catro anos do texto e algúns máis das historias, pero ser, son as mesmas).

Materia gris

A caixa era de cartón e, ao abrila, as solapas facían un movemento para deixar paso a un recipiente de cerámica dun gris moi, moi suave. Case branco. Sobre o cartón estaban impresos todos os símbolos da reciclaxe, a ecosostibilidade, a segunda vida das cousas. Para quen tivese memoria a caixa gardaba algún parentesco coa …

Nervios sen normalizar

O texto é do 20 de xaneiro de 2009. Agora é arqueoloxía, pero esta semana pasada falouse algo sobre isto sen ir ao centro do asunto. As pirámides explícanse mellor desde fóra.

Polas paredes

Xa sabes como vai. Verao en Ourense. A única onda que sobrevive é de calor. Tes os horarios de toda a vida. Os dunha cidade funcionarial na que ti non es funcionario. Tes os horarios dun mundo que non pasa calor a mediodía. Hai que ir traballar. Dúchaste para as tres e entras na dúbida …

No medio do medio

O transgresor para un espectador de teatro non é observar escenario. Nin tampouco mirar a reacción do resto do público. O revolucionario é mirar para ese espazo intermedio entre o escenario e as butacas. Un territorio de ninguén onde pasan todas as cousas.

Triángulo de amor difícil

Esa liña de aí é un horizonte. Calquera pensa nos horizontes como unha liña decisiva, pero como toda invención humana é irregular e comida polas dúbidas. Pero é un horizonte e caben cousas que queremos e cousas que non. Para algúns ese horizonte é motivo de orgullo porque suma na mesma dimensión un pasado e …

Que a forza nos abandone

Cando a Constitución chegou Star Wars xa estaba aquí. A España chegou primeiro o western galáctico con paternidades confusas que o texto magno. Cando Luke aínda non sabía quen era seu pai eu estaba asomado ao galiñeiro do cine Xesteira en Ourense. Era 1977 e agora está moi mal visto dicir que a película e …

Ramo

Caera alí mesmo. Rebentada. Como se descargara un lóstrego e a fendese. Pero sen fendela. Caera en vertical, sen dramas, sen acenos, sen cámara lenta. Morreu máis instantaneamente que un descafeinado de sobre. El ía ao seu lado e tardou catro ou cinco segundos en recoñecer a gravidade do asunto. Pero non tiña remedio. Caeu …

Aristocracia amarela

O deporte está pasando do espectáculo ao relato. O deporte ten esa épica de perfil baixo que é dramático sen ningún drama e bélico sen ningunha guerra. Podes facer con el que queiras agás quizais ignoralo porque é case imposible vivir e que o deporte non asome por calquera lugar. A televisión, ademais, está pasando …

5 | Os anónimos son descoñecidos

Recollérono cabo da farmacia. Entrou pola porta de atrás dun Audi. Diante ía o alcalde, conducindo, e o comandante do posto da Garda Civil. O alcalde mirouno polo retrovisor. -Non mires así, ho. Se chamamos polo cura poderiamos dar un golpe de estado… Cóntalle ao cabo o asunto e a ver que di. Un cochazo. …

A gabardina de Schrödinger

Podería ser o tempo no que o Inspector Gadget gobernaba nos debuxos animados con aquela burramia salvada por unha sobriña intelixente. Ou o tempo no que os camións non levaban freo eléctrico ou pasaban moi malamente a ITV porque non había. A foto é tan real como pode ser unha foto. Nin montaxes da CIA …

A cultura do descafeinado

Como corresponde ao Día das Letras Galegas fago arqueoloxía cultural e reaparece un texto que leva máis de dez anos ben morto. É de 2003 ou por aí, da revista Interea que formaba parte dun proxecto de investigación sobre a xestión cultural desde municipios e deputacións. Parecía haber máis debate. Vai tal como era, sen apostillas porque tampouco é unha rosa.

13 maio 2022. Espido

Me sinto espido. Desconfiado. Pero non as dúas cousas polas mesmas causas. Me sinto espido porque xa non són presidente de Galicia, Galicia, Galicia. E sei que ten que ser, pero tampouco é que sexa para disfrutar. Levo tantos anos como presidente, presidente, presidente que agora é como cambiar de vida sen cambiar de traxe. …

O pop non se despide

Para Siniestro Total non valen aquelas palabras que quixeron marcar a fin de The Beatles. “E no final, o amor que recibiches é igual ao amor que deches”. Os acordes non ían por aí, pero nunha tradución máis literal* tería servido para esa versión do grupo de Liverpool que Siniestro Total non fixo. Para Voadora …

Madruga o sol de mediodía

Madrugas e o sol xa está como de mediodía. A contorna máis directa do hotel é case europea: céspede regado, terraza, parasol, flores. Tampouco é un luxo, pero aquí xoga a perspectiva e a circunstancia sempre é cabrona. Hai un muro, claro. Sempre hai un muro que separa as cousas boas do resto. E non …

Ourense ten máis terrazas ca Liverpool

En Ourense crúzanse moitas liñas. Nunha mañá que anticipa o verao poden cruzarse o himno galego polos altofalantes da clase obreira e o terraceo de vermú con moitos cabezudos e ningún xigante. Crúzanse os ramos de flores maternais coas cruces dos maios e o seu cantiño de copla. Tamén se cruzan The Beatles. The Beatles, non. A memoria sen case banda sonora do grupo musical máis importante da historia.

29 abril 2022. Despedida

GaliciaAno do XacobeoManuel: Me recordo nesta hora de moitas cousas. De cando te coñecín en casa de JMRB, de cando me propuxeches vir, das tensións das intrigas e dos traslados. Un día pasaron preguntando a quen avisar en caso de cese e a posibilidade real de que sucedese nos deixou algo indiferentes a todos. Despois …

Crónica da crítica

O entretempo ponme melancólico. Ao contrario que ao resto dos galegos, tan decididos en botarlle a culpa de todo á humidade. O tempo sen definir ponme melancólico como espectador e en lugar de ser obxectivo, como pide todo o mundo cos seus intereses inmediatos, só me dá a cabeza para ser coherente. Foi ao rematar …

22 abril 2022. Imposible

Non é que todo o mundo non entenda, é que non lles convén entender así que dan explicacións de comenencia. O teño que explicar entre os inmediatos e algúns menos próximos porque fanse o parvo como se fose un asunto emocional, pero a pesar diso que as veces se me dá por facer como quen …

Iso a quen lle importa

Todo o mundo ten unha opinión sobre o teatro aínda que vaia velo a décima parte de quen opinan. É máis fácil opinar que ir ao teatro e por iso hai máis xente opinando en Twitter que entrando nas salas. Non son incompatibles as dúas actividades, pero os ollos sofren infinitamente menos cando van ao teatro.

15 abril 2022. Serio, serio, serio

Pois xa está resolto. O vou explicar porque é divertido tanto asunto coa sucesión, tanto romper e volver xuntar as pezas outra vez. Pero non é así. Só había unha maneira de que isto funcionase e xa estaba clara desde o inicio. Outro asunto é que todo o mundo ten que darse a valer. O …

12 abril 2022. Diario. Madrí, Madrí, Madrí

En Madrí todo é máis grande. Non é unha sensación. Todo é máis grande. A xente tamén é máis alta. Non sei se terei que poñer alzas no calzado porque despois de entrevistarme con Felipe VI e Pedro Sánchez parezo baixo e isto hai que estudalo. Pero hai que medir porque alguén escolleu mal o …

Caracú

Entre as imaxes subliminares, as medias verdades e as súas correspondentes medias mentiras, a corrección política, a educación, entre o que pode ser dito e o que non debe ser pronunciado, a sinceridade abrumadora e a diplomacia, entre as hipérboles e as metáforas está sendo máis difícil cada día ser franco. Non era necesaria a …

Confundir as curvas coas alegrías

Pode ser o capricho da propiedade ou a debilidade do Estado fronte ao individuo. Pode ser o carácter sinuoso que chega ao mapa desde a identidade colectiva. Hai algo torcido na inmediatez do horizonte no que a Academia pode encontrar unha reafirmación da fermosura decimonónica. Unha vitoria do bucolismo fronte á tiranía da praxe. Tamén …

1 abril 2022. Diario. Me chegou o momento

Me chegou a hora. Me tiña que chegar e me chegou. Agora me teño que cambiar a cabeza de sitio e poñerme pensar doutro xeito. Porque a cousa non está funcionando ben. Agora que pensan que pasou o apuro é cando estou no apuro. Non se me nota a autoridade. Problema A) Priorizo o enfrontamento …

Ruído e noces

Haberá unha relación alas de bolboreta entre a aparición de Motomami e o momento en que Will Smith se convirte no personaxe que interpreta enThe Suicide Squad, mesmo menos violento. Pode ser unha relación primitiva, pero seguro que non será simple. Todos queremos crer que si, pero o mundo non cambia: en canto retiramos os abalorios seguimos …

4 | Se o teléfono repenica na noite

Volve a casa. Pon a televisión. Mallan nos Lakers de maneira inmisericorde. Mentres bota de menos a Trecet repasa a lista de tarefas. Ten que facer o plan das festas. Facer un programa de festas é como ser adestrador: todo o mundo sabe como facelo, todos teñen algo que dicir, todos encontran os defectos. Repara …

Que di o mundo, que din os rumorosos

Non sei canto sentido ten que as galas de entregas de premios do espectáculo non sexan consideradas un espectáculo. De feito, quero dicir. Non sei canto sentido ten que se comporten de maneira diferente a todo o resto dos traballos que ese mesmo sector produce. Quizais sexa un acto de rebeldía, un acto emotivo. Un non querer facer todo o que se fai durante o resto do ano.

18 Marzo 2022. Diario

Creo que fóiseme a pinza un pouco. Quedo algo sobreactuado. Ten razón EGP. Aínda que non o diga. Non estou acostumado ao mitin. Levo toda a vida nisto, pero o de subir a voz non me fai ter máis autoridade. IDA, a pesar das caras que pon, leva mellor o das arengas. As caras de …

Doutrina do shock

Isto que todo o mundo chama pistola podería chamarse marxinación, paro, desafiuzamento, corte de subministración eléctrica, fame. Podería chamarse despedimento, rebaixa salarial, alugueiros imposibles, hipotecas impagables, censura. Podería ter por nome insulto, desprezo, ignorancia. Podería chamarse miseria ou barbarie ou a suma de todo o anterior nunha mesma palabra que nunca perde o sentido: guerra. …

Telegramas desde a fronte

Na exposición de Peter Lindbergh na Coruña hai unha foto que resume a posición de Europa fronte á guerra. Tamén pode ser o resumo da posición de Europa fronte á paz. A paz é unha foto. A paz é un asunto estético, un reclamo no medio dunha aparencia inestable, entre os símbolos de facer o …